Đặc điểm và công dụng của cây sen
Chúng ta thường thấy cây sen mọc ở những vùng đầm lầy ở nhiều nơi trên cả nước, nhất là những vùng có khí hậu nhiệt đới. Đặc điểm của hoa sen cũng rất khác so với các loại cây khác nên khá dễ nhận biết.
Cây sen được trồng ở vùng nào?
Cây sen đá hay còn gọi là cây sen đá, cây sen đá. Tên khoa học là Nelumbo nucifera, thuộc họ sen (Nelumbonaceae). Cây sen có nguồn gốc từ Ấn Độ và Châu Á. Ở Việt Nam sen được trồng ở khắp các tỉnh thành trong cả nước, một số nơi được trồng nhiều như Vĩnh Long, Trà Vinh, Đồng Tháp…
Đặc điểm của cây hoa sen
Sen là loài cây thủy sinh, sống lâu năm, có thân rễ mọc sâu dưới bùn với chiều dài rễ lên tới 4 m. Thân rễ gọi là củ sen, màu trắng, hình ống, bên trong có nhiều khí khổng tạo rãnh, củ sen có chồi mọc từ ngọn.
Lá sen có màu xanh, hình tròn, mọc trên cuống dài, trên cuống có nhiều gai nhỏ, dài khoảng 1,5m, nổi rõ gân lá.
Hoa sen có màu trắng, hồng, đỏ, vàng, mọc trên cuống dài như lá, cuống hoa có gai như cuống lá. Cánh hoa ôm lấy nhị màu vàng và gốc hoa. Đế hoa chứa nhiều hạt, trong hạt có lá mầm và tâm sen.
Củ sen có màu vàng nâu, được tạo thành bởi các thân rễ phình to, có dạng giống cái chày.
Ở Việt Nam, cây sen được chia thành nhiều loại như: sen hồng (tên khoa học: Nelumbo nucifera), sen trắng (tên khoa học Nelumbo lutea, hay còn gọi là sen Mỹ hay sen vàng), sen xanh (tên khoa học: Nymphaeaaerulea).
Thành phần hóa học của cây sen
Bộ phận dùng: Tất cả các bộ phận của cây sen đều được dùng làm thuốc. Thành phần hóa học của cây sen bao gồm các hoạt chất sau. Lá sen: chứa các hoạt chất anonaine, pronuxiferin, N-nornuxiferin, liriodenine, D.N.methylcoclaurine, roemerine, nuxiferin và O.nornuxiferin. Hơn nữa, nó còn chứa nhiều alkaloid, vitamin C, axit xitric, axit tactric, axit oxalic, axit succinic.
Tâm sen: chứa măng tây và ancaloit (0,06%).
Củ sen (Lotus): Chứa Asparagus 2�ginine, Trigoneline, Tyrocine, Phosphoric Ether, Glucose, Vitamin C.
Hạt sen (Thạch kết tử): chứa nhiều tinh bột, trigoneline, đường, protein 16,6%, lipid 2%, carbohydrate 62%. canxi 0,089%, ảnh 0,285%, sắt (Fe) 0,0064%.
Gương sen (Xương liên): chứa protit 4,9%, chất 0,6%, hydratcacbon 9’mây 0,00002%, nuclêin 0,00009%, vitamin C 0,017%.
Nhụy sen (Kết bạn): Chứa tanin và một số hoạt chất khác.
Hoa sen được dùng làm thuốc theo đông y và tây y
Các bộ phận của cây sen từ lá sen, bông sen, tâm sen, hạt sen… đã được sử dụng và nghiên cứu làm thuốc trong đông y từ nhiều năm nay và cả tây y trong thời gian gần đây. Không chỉ có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh, một số hoạt chất trong Sen đã được chiết xuất để bào chế thành những bài thuốc điều trị bệnh hiệu quả, an toàn. Công dụng của cây sen theo đông y
Hạt sen: có vị ngọt tính bình. Có tác dụng bồi bổ cơ thể, chữa di tinh, mộng tinh, mất ngủ, suy nhược thần kinh, tiêu hóa kém.
Tâm sen: có vị đắng tính bình. Có tác dụng ức chế sinh dục, nên dùng để chữa di tinh, an thai. Giảm co bóp ruột nên giảm đau bụng. Trị tim đập nhanh, mộng tinh, mất ngủ, huyết áp cao.
Củ sen: ngọt, tươi. Có tác dụng cầm máu, thanh nhiệt, giải độc. Thường dùng chữa sốt cao, thổ huyết (tiêu ra máu, tiểu ra máu, nôn ra máu, rong kinh).
Gương sen: vị đắng, chát, tính mát. Có tác dụng cầm máu. Thường dùng chữa tiểu ra máu, bụng dưới.
Lá sen: vị đắng, tính bình, có tác dụng cầm máu. Thường dùng chữa các chứng bệnh: sốt thấp, phù thũng, nôn ra máu, chảy máu cam, thổ huyết, lỵ ra máu. Theo kinh nghiệm dân gian, lá sen còn có tác dụng hạ mỡ máu, chữa đau đầu, xơ vữa động mạch, tiểu đường, giảm cao huyết áp. Nhụy sen: tươi vị đắng, tính lương, tác dụng cầm máu. Thường dùng chữa các chứng: thổ huyết, nôn ra máu, di mộng tinh, mất ngủ, suy nhược thần kinh, táo bón, bí tiểu, nhức đầu, điều hòa khí huyết, ngực đầy.
Công Dụng Của Hoa Sen Theo Tây Y
Hoa sen giúp bảo vệ tim mạch, chống đột quỵ
Trong củ sen, lá sen, tim sen có chứa: Vitamin nhóm B, Natri Kali, giúp bảo vệ tim mạch, ngăn ngừa các cơn đau thắt ngực, kiểm soát quá trình tiết mồ hôi của cơ thể, điều hòa nhịp tim và huyết áp ở mức khỏe mạnh. Ổn định và kiểm soát nồng độ homocysteine trong máu.
Hoa sen giúp bảo vệ tim mạch, chống đột quỵ
Cây sen đá giúp thư giãn, đầu óc minh mẫn, cải thiện tâm trạng
Trong củ sen, lá sen, tim sen có chứa: vitamin B có tác dụng điều hòa, làm dịu các triệu chứng khó chịu như căng thẳng, đau đầu, stress, suy nhược thần kinh, tạo cảm giác thoải mái, vui vẻ. .
Ngó sen giúp chống táo bón
Trong củ sen, lá sen, tim sen có chứa cellulose là một loại chất xơ không hòa tan giúp làm sạch ruột, chống táo bón, kích thích ruột và làm mềm phân. Đồng thời, củ sen chứa nhiều vitamin C, vitamin B, chất xơ, khoáng chất và chất điện giải giúp giảm chứng tỉnh táo, khó tiêu, tốt cho tiêu hóa và tăng khả năng hấp thu chất dinh dưỡng.
Ngó sen giúp giải độc gan, chữa xuất huyết
Trong củ sen, ngó sen, tâm sen có chứa tanin có tác dụng cải thiện các bệnh về gan như gan to, gan nhiễm mỡ, thanh nhiệt, giải độc giúp gan khỏe mạnh hoạt động tốt. Đặc biệt trong củ sen có chứa nhiều tinh bột, protein, aspartic, vitamin C… có tác dụng làm giảm các triệu chứng như: xuất huyết tiêu hóa, xuất huyết dưới da, chảy máu nướu răng, cầm máu.
Hoa sen giúp điều trị chứng mất ngủ
Trong củ sen, lá sen, tim sen có chứa nhiều khoáng chất như kẽm, mangan, magie, sắt, đồng có tác dụng điều trị chứng mất ngủ, rối loạn giấc ngủ, đặc biệt ở người già và suy nhược cơ thể, suy nhược, căng thẳng trong công việc.
Hoa sen giúp bổ máu
Củ sen cũng chứa nhiều sắt và đồng. Các chất này giúp cơ thể sản sinh hồng cầu, ngăn ngừa các triệu chứng thiếu máu, tăng cường sinh lực và lưu lượng máu trong cơ thể.
Hoa sen giúp điều hòa huyết áp
Trong củ sen, lá sen, tim sen có chứa một lượng lớn kali có tác dụng cân bằng huyết áp, làm giảm tình trạng co thắt và sơ cứng của mạch máu, tăng cường lưu lượng máu và giảm tình trạng chèn ép trong hệ thống tim mạch. đau đầu, hoa mắt, chóng mặt, tức ngực…
Hoa sen giúp hỗ trợ giảm cân hiệu quả
Trong củ sen, lá sen, tâm sen chứa nhiều vitamin, khoáng chất và chất xơ, không chứa nhiều calo, có tác dụng điều hòa nhu động ruột rất tốt, hỗ trợ hệ tiêu hóa, giảm cảm giác thèm ăn, ngăn ngừa béo phì. Do đó, thích hợp cho những người đang ăn kiêng giảm cân.
Một Số Bài Thuốc Lá Sen Đơn Giản Mà Hiệu Quả
Có rất nhiều bài thuốc trong đông y rất đơn giản và hiệu quả đối với các bệnh từ hệ tiêu hóa đến hệ thần kinh. Bạn đọc có thể tham khảo để chăm sóc sức khỏe cho gia đình mình bằng các bài thuốc của Sen.
Bài thuốc 1: Cây sen chữa trẻ em tiêu hóa kém, hay đau bụng, nôn trớ, đi ngoài phân sống
Nguyên liệu: 14g hạt sen, 12g bạch truật, 3 lát gừng nướng, 6g hoa giấy trắng, 4g đan sâm, 4 quả đại táo, 4g chi tử, 3g cam thảo (chiết xuất).
Cách làm: Cho các vị trên vào ấm sắc với 1500ml nước cho đến khi cạn còn 1000ml, chắt ra uống 3 lần trong ngày sau bữa ăn.
Bài thuốc 2: Cây sen chữa suy nhược cơ thể cho người mắc bệnh đường hô hấp, viêm phế quản mãn tính, ho lao. Thành phần: Tâm sen 10g, Ngũ vị tử 12g, Đại táo 4 quả, Đan bì 12g, Đương quy 12g, Ô dược 12g, Mạc môn 12g, Sinh địa 12g, Cát cánh 10g, Bạch thược 12g, Trần bì 10g, Đẳng sâm 12g, Cam thảo 6g
Cách làm: Cho các vị trên vào ấm sắc với 2000ml nước cho đến khi cạn còn 1000ml, chắt ra uống 3 lần trong ngày sau bữa ăn. Bài thuốc 3: Cây sen chữa hồi hộp, đau lưng, mỏi gối, ăn không ngon, ngủ không yên
Thành phần: Hạt sen 12g, Trạch tả 8g, Nhục quế 8g, Phụ tử 8g, Hoài sơn 18g, Táo nhân 8g, Thục địa 12g, Nhục quế 6g.
Cách làm: Cho các vị trên vào ấm sắc với 1500ml nước cho đến khi cạn còn 1000ml, chắt ra uống 3 lần trong ngày sau bữa ăn
Bài thuốc 4: Ngó sen chữa ho lao, ho ra máu, nôn ra máu
Nguyên liệu: Củ sen 25g, Cỏ nhọ nồi 25g, Bạch trà 18g, Bách bộ tươi 18g.
Cách làm: Các vị trên trộn đều và nghiền thành bột mịn, mỗi ngày uống 10g pha với nước ấm, ngày 3 lần.
Bài thuốc 5: Ngó sen hỗ trợ điều trị bệnh béo phì
Nguyên liệu: 2g lá sen tươi hoặc 20g lá sen khô
Cách làm: Cho lá sen vào ấm sắc với 1000ml nước uống thay nước lọc hàng ngày. Một số món ăn từ sen thơm ngon, bổ dưỡng, dễ chế biến
Tưởng chừng sen chỉ để làm đẹp hay làm thuốc chữa bệnh, thực ra sen có thể dùng để chế biến thành những món ăn ngon và độc đáo. Các món ăn như cá hấp lá sen, cơm gói lá sen, gà nướng lá sen, cá nướng lá sen… là những đặc sản đến từ nhiều miền đất nước mà ai cũng nên nếm thử ít nhất một lần trong đời.
Món 1: Cơm trắng lá sen
Nguyên liệu: Tôm tươi, hạt sen tươi, đậu hà lan, cà rốt, nấm đông cô: vài cái. Gia vị, dầu ăn, hành khô… Cơm ăn ngon tùy theo số lượng người ăn
Cách làm: Tất cả các nguyên liệu này rửa sạch, thái hạt lựu rồi trộn với nhau và nêm gia vị vừa ăn. Trùm lá sen lên đầu và xông hơi. Khi ăn, cắt bỏ phần cuối của lá sen.
Cơm trắng lá sen tốt cho sức khỏe
Món 2: Nộm ngó sen tai heo
Nguyên liệu: Củ sen tươi, cà rốt, dưa leo, tai lợn. Lạc rang, kinh giới, ngò rí. Nước mắm, đường, giấm hoặc chanh tươi.
Cách làm: Tai heo rửa sạch, cho vào nồi nước đun sôi với một thìa hạt nêm. Khi tai lợn nguội, thái thành những lát dài, mỏng.
Củ sen rửa sạch cắt khúc, dưa chuột rửa sạch, bỏ hạt, thái miếng, cà rốt nạo sợi. Rau thơm, kinh giới, rau mùi rửa sạch, cắt khúc.
Pha nước trộn: Dùng nước mắm, giấm, đường với tỉ lệ: 1:2:1 cho vào bát khuấy đều thành hỗn hợp chua ngọt, có thể cắt thêm ớt nếu ăn cay.
Cho tất cả các nguyên liệu (trừ rau) vào tô lớn rồi đổ nước đã pha vào, ngâm khoảng 5-7 phút rồi cho đậu phộng và rau thơm ra đĩa.
Món 3: Củ sen muối
Nguyên liệu: Su hào: 1 củ lớn hoặc 2 củ nhỏ. Cà rốt: 1 củ to hoặc 2 củ nhỏ. Dưa chuột: 2. Củ sen: 1 củ. Ớt sừng: 2-3 quả; gừng: 1 củ, 1 thìa nhỏ muối, 1 bát nhỏ nước mắm, 1 thìa nhỏ đường; 1 muỗng cà phê giấm
Củ sen gọt vỏ, rửa sạch, thái mỏng ngâm nước muối cho ra nhựa. Sau đó vớt ra chần qua nước nóng. Bước này giúp củ sen loại bỏ nhựa đen, nhớt.
Cà rốt, su hào, dưa chuột gọt vỏ, thái nhỏ. Ớt và gừng rửa sạch, thái nhỏ hoặc thái chỉ.
Trộn rau với muối. Tiếp tục cho nước mắm, dấm, đường vào bát rau trộn đều, cuối cùng cho ớt và gừng vào trộn đều cho rau ngấm gia vị.
Cho hỗn hợp vào lọ, đậy nắp kín, rau sau khi trộn có thể ăn ngay hoặc để 1-2 ngày sẽ chua hơn khi ăn.
Món 4: Cá diêu hồng nướng lá sen
Nguyên liệu: Cá Diêu Hồng (1con), tỏi băm, hành tím băm, sa tế, muối, bột nêm, tiêu, lá sen
Cách làm: Cá điêu hồng làm sạch rồi dùng dao xẻ dọc thân cá rồi cho gia vị vào tẩm ướp. Sau khi ướp cá, dùng lá sen bọc kín cá và nướng trên than hồng. Các bà nội trợ có thể nướng. Khi lá sen cháy bên ngoài là cá có thể ăn được.
Món 5: Ngó sen xào tôm
Thành phần: Củ sen, tôm sú, hành lá, ngũ vị hương. Gia vị: Muối, đường, hạt nêm
Cách làm: Cắt ngó sen thành miếng vừa ăn, rửa sạch rồi ngâm với nước có pha thêm chút chanh để ngó sen được trắng. Tôm bóc vỏ, xẻ dọc sống lưng rút hết chỉ đen. Phi thơm tỏi băm rồi cho tôm vào xào trên lửa lớn, khi tôm săn lại thì cho củ sen vào xào chín, nêm nếm gia vị vừa ăn. Sau đó bày ra đĩa.
Nhưng hãy cẩn thận khi sử dụng Sen
Mặc dù sen tự nhiên tương đối an toàn nhưng một số người không nên sử dụng sen do có tác dụng phụ. Và cũng tùy theo từng bộ phận sen mà có cách ninh khác nhau, các bạn tham khảo thêm nhé.
Tác dụng phụ của việc sử dụng hoa sen là gì? Hạt sen, củ sen, tâm sen, lá sen có tính bình, không độc nên không gây tác dụng phụ. Tuy nhiên, ăn quá nhiều hạt sen có thể gây ra một số vấn đề như: Gây táo bón, đầy bụng, khó tiêu do hạt sen chứa nhiều dinh dưỡng, dùng nhiều sẽ gây tác dụng phụ.
Sử dụng hạt sen quá nhiều còn gây mệt mỏi, rối loạn nhịp tim, suy giảm trí nhớ và giảm ham muốn ở cả nam và nữ. Vì vậy, người dùng không nên ăn quá 2g/ngày, không liên tục trong 1 tuần. Sau vài ngày sử dụng nên tạm nghỉ để cơ thể có thời gian hấp thụ rồi tiếp tục sử dụng.
Những đối tượng nào cần lưu ý khi sử dụng sen cây?
Bà bầu tuyệt đối không được dùng lá sen
Không dùng lá sen cho phụ nữ có thai và đang cho con bú. Không dùng lá sen khi bồi bổ trong thời kỳ kinh nguyệt.
Người bị bệnh tim mạch không nên dùng tâm sen.
Đối tượng nam giới thể chất yếu không nên dùng sen linh.
Cách Bảo Quản Hạt Sen Để Sử Dụng Lâu Dài
Vì sen chỉ có mùa hè, mùa thu ra lá và mùa đông chỉ có củ sen ngủ đông hay còn gọi là củ sen. Vì vậy, để sen dùng được quanh năm cần có cách bảo quản đúng cách, tránh ẩm mốc, giữ được dược tính và hương vị thơm ngon, đặc biệt là hạt sen. hạt sen khô
Sau khi mua hạt sen tươi về, bạn loại bỏ lớp vỏ xanh và giữ lại phần hạt sen trắng bên trong. Sau đó dùng dao cắt bỏ một ít ở 2 phần thân đầu tiên của hạt sen, rồi nhẹ nhàng xẻ dọc hạt, dùng tăm xiên bỏ tâm sen, thấm khô rồi cho vào túi ni lông buộc kín để ráo. sử dụng cho đến khi được bọc an toàn. Lưu trữ nó ở nơi khô mát, tránh ẩm.
Hạt sen tươi để đông lạnh
Sau khi tách vỏ, bạn cần chia hạt sen thành nhiều phần cho mỗi lần sử dụng, sau đó cho vào hộp nhựa sạch và cho vào ngăn đá của tủ lạnh.
Cách rã đông hạt sen tươi khi sử dụng:
Khi cần dùng, bạn lấy từng phần ngó sen ở hộp trước đem rã đông bằng nước ấm. Nếu không dùng cách này, bạn có thể hấp lại hạt sen rồi chế biến lại theo ý muốn. Cách bảo quản hạt sen trên không chỉ giúp hạt sen tươi không bị hư mà còn giữ được trọn vẹn dưỡng chất có trong hạt sen. Khi dùng bạn sẽ thấy hạt sen luôn dẻo, mềm và thơm ngon.
Cây sen đá có nhiều công dụng trong việc điều trị bệnh, hi vọng những chia sẻ trên sẽ giúp mọi người nắm được những thông tin cần thiết về loại thảo dược này trong quá trình sử dụng cũng như cách sử dụng sao cho đạt hiệu quả điều trị bệnh tốt nhất.
