Kỹ thuật tạo dáng bonsai cho cây đẹp từ rễ đến ngọn

Những việc cần làm trước khi uốn cành, tạo dáng

Điều tối kị trong cấu trúc bonsai là sự xuất hiện của những cành song song, tỏa đều, gối lên nhau, uốn về sau, trước chéo, cành rũ,… Do đó, trước khi bắt đầu tạo dáng cho cây, bạn nên chú ý những cành nhánh như trên để cắt bỏ chúng.

Khi uốn cành, chúng ta cần cắt tỉa bớt lá hoặc những cành quá sát vào nhau để thuận tiện cho việc uốn cành hơn.

Thời điểm thích hợp để tạo dáng bonsai

Thông thường, khoảng vào cuối hè hoặc cuối tháng 7 là thời điểm rất thích hợp để uốn cành. Bởi đây là thời gian mà cây phát triển mạnh, thường cho ra chồi mới.

Với những cây sớm rụng lá, có khả năng chảy nhựa nhiều thì bạn không nên uốn cây vào đầu hay giữa xuân trước khi cây rụng lá và mọc chồi non.

Lựa chọn dây uốn cành

Có một số loại dây uốn cành mà những người chơi cây thường chọn là: dây kẽm, chì, đồng, dây có vải quấn quanh. Bạn có thể dễ dàng mua dây uốn cành tại các cửa hàng dụng cụ cây cảnh.

Tại Vườn Cây Việt chúng tôi thường dùng loại dây có vải quấn quanh. Loại này có thể bảo vệ được cây, tránh nhiệt độ từ ánh nắng mặt trời làm bỏng cây. Tuy nhiên, nhược điểm của loại này là dễ gây nấm mốc ở những vùng mưa nhiều.

Một sự lựa chọn khác là dây đồng, hoặc dây chì. Loại này dễ làm, có thể tái sử dụng, giá thành thấp. Và dĩ nhiên, bạn cũng nên tránh ánh nắng trực tiếp từ mặt trời để bảo vệ cây khỏi bị bỏng.

Chúng tôi khuyên bạn không nên dùng dây sắt vì chúng dễ bị gỉ sét, in hình lên thân cây không đẹp. Đặc biệt, với những cây lá ki, dây sắt sẽ phản ứng với nhựa gây độc làm chết cây.

Kỹ thuật tạo dáng bonsai

Uốn thân trước rồi sau đó đến cành chính, tiếp theo là uốn những cành quanh thân cây bonsai tính từ gốc lên đến ngọn cây. Uốn cành lớn trước rồi cành nhỏ sau. Để tạo dáng cây bonsai, quấn dây theo những hình dáng đã được định hình từ trước, cắm một đầu dây vào mâm tạo điểm cố định.

Khi quấn, không nên quấn quá chặt hay lỏng. Đường quấn chéo phải hình thành những góc 45 độ với trục thẳng đứng của thân cây bonsai. Sau khi quấn xong ta uốn cành bằng cách xoắn thật nhẹ nhàng theo hướng dây kẽm để dây kẽm luôn được giữ chặt vào vỏ cây.

Thời gian thích hợp để tháo dây kẽm đối với những cây bonsai sớm rụng lá thường là 3 đến 4 tháng. Riêng đối với những cây gỗ lớn thường là 1 năm. Và có thể uốn cành lại lần hai nếu cây trở lại hình dáng ban đầu.

Cách xử lý khi uốn những cành cây lớn hoặc dễ gãy

Mỗi loại, mỗi cành cây đều có đặc điểm mềm dẻo khác nhau. Do đó, không phải cành nào cũng uốn được một cách thoải mái. Đặc biệt là với những nhánh cây lớn hoặc dễ gãy. Nếu bạn vẫn còn băn khoăn không biết độ uốn của cành cây như thế nào thì trước tiên hãy uốn ở một mức độ nào đó đã, rồi để cho cây quen dần, ít hôm sau bạn lại uốn tiếp.

Với những cành cây lớn, dễ gãy, nếu cố sức uốn thì cần phải làm cẩn thận và chậm rãi. Còn nếu không đủ kiên nhẫn thì bạn nên nghĩ đến phương án khác để xứ lý nó triệt để, nhằm tránh “sôi hỏng bỏng không”.

Tháo dây

Tháo dây khi dây đã ăn hơn 1/3 đường kính vào vỏ cây. Đây là lúc thích hợp nhất vì cành đã tương đối định hình. Tháo dây quá muộn sẽ để lại những vết hằn sâu khó khắc phục. Khi gỡ dây, gỡ từ ngọn trở về gốc, ngược lại với quá trình quấn.

Kỹ thuật tạo dáng cho rễ cây bonsai

Trong tự nhiên, những cây lâu năm thường có bộ rễ bò ngoằn ngoèo, tạo nên 1 cảnh tượng đẹp lạ thường. Và đó cũng là 1 trong những nét nghệ thuật mang tính thời gian của bonsai. Tuy nhiên, chắc hẳn là chúng ta sẽ không đủ kiên nhẫn để chờ hàng chục năm để được chiêm ngưỡng vẻ đẹp ấy. Thay vào đó, mỗi năm bạn hãy rút rễ cây thật nhẹ nhàng khi ta trồng lại cây vào chậu khác. Như vậy, cây sẽ dần dần phô bày được bộ rễ của mình trên mặt đất.

Chúng ta cũng có thể tạo dáng cho rễ cây bằng cách uốn dây kẽm sẽ mục trong đất lên những cái rễ còn ít tuổi. Với những rễ ngoằn ngoèo thì giữ nguyên hình dáng.

Cách cắt tỉa duy trì dáng bonsai sau khi uốn

Điều quan trọng trong cách tỉa này là để duy trì và trau chuốt hình dáng cây. Như chúng ta đã biết, cây sẽ tập trung mọc nhanh nhất ở phần ngọn và phần ngoài rìa. Do đó, chúng ta phải tỉa những khu vực này thường xuyên để những phần phía bên trong phát triển tốt hơn.

Chúng ta nên tỉa suốt mùa phát triển của cây. Để duy trì hình dáng của cây, cắt phần cuống ở ngay trên lá. Đừng lo lắng vì điều này. Bởi tỉa thường xuyên để buộc cây mọc đều hơn và tạo một tán lá dày đặc.

Đối với những cây thuộc lá kim, có nhiều nhựa thì việc tỉa nên làm bằng tay, tránh để cây tiếp xúc với vật sắt. Như đã nói ở trên, những vật bằng sắt khi tiếp xúc với nhựa của cây sẽ làm cho cây chết.

Một vài hướng dẫn tỉa cành cây bonsai cơ bản:

– Nếu hai cành có cùng chiều cao, giữ lại một cành và cắt bỏ cành kia.

– Tỉa bỏ những cành mọc theo chiều dọc, quá dày không thể uốn cong được.

– Tỉa bỏ những cành xoắn và cuộn không tự nhiên.

– Cắt bỏ những cành che phía trước thân cây lại.

– Tỉa bỏ những cành dày không cân xứng ở ngọn cây, vì những cành ở dưới nên to hơn những cành ở trên ngọn.

Sau khi cây được tỉa tạo dáng, bạn đặt nó ở trong bóng râm, nhớ tránh gió. Bón phân như bình thường và để cây phục hồi trong ít nhất là vài tháng.

Chú ý

– Trước khi cắt tỉa tạo tán phải định hướng đúng cách mình muốn tạo sau đó mới tiến hành cắt tỉa tạo tán cho cây cảnh

–  Trong quá trình hình thành tán tạo mong muốn cần phải thường xuyên chăm sóc và tưới nước phù hợp