Đặc điểm, lợi ích và cách chăm sóc cây hoa bóng nước
Hoa súng vừa được coi là cây cảnh, vừa là cây thuốc được sử dụng phổ biến trong đông y để chữa bệnh. Đặc biệt, môn bóng nước có tác dụng hạ thấp hạ thấp, khai thông kinh mạch, kích huyết. Tác dụng của bóng nước là gì và chúng được dùng để chữa bệnh như thế nào?
Đặc điểm của bóng nước
Cây bóng nước còn có nhiều tên gọi khác nhau như xẻ gỗ, vuốt bông hay cong vẹo, hoa phượng, đột tử… Tên khoa học là Herba Impatiens balsamina L, thuộc họ Balsaminaceae.
Phân bố bóng nước, đặc điểm sinh thái, sưu tập cây thuốc
Cây bóng nước thực chất là một loại cây dại được tìm thấy ở nhiều nơi trên thế giới như Nam Trung Quốc, Ấn Độ… Ở nước ta bóng nước được sử dụng ở hầu hết các nơi với mục đích trang trí.
Bóng nước thích hợp trồng ở vùng khí hậu nhiệt đới, phát triển tốt nhất vào mùa hè, ưa ẩm nhưng không chịu được ẩm ướt. Đất ưa thích và thích hợp cho hoa súng phát triển là đất có tính axit yếu, màu mỡ, tơi xốp, có khả năng hút nước cao và đặc biệt không bị mốc. Trong tự nhiên, bóng nước tự nhiên sinh sản từ hạt. Vào mùa hè, hoa bóng nước nổi lên từ lá và phát triển thành chùm quả có nhiều hạt. Khi quả chín, những hạt này lan xuống gốc cây và hình thành nhiều cây con. Hạt giống thủy sinh do người gieo trồng phải được chọn lọc từ những cây mẹ cho nhiều hoa đẹp, nhiều màu sắc và quan trọng nhất là không bị sâu bệnh. Hạt sau khi lấy hạt được ngâm trong nước nóng 50-60 độ khoảng 4-5 giờ, sau đó lấy ra đem gieo trồng để tăng năng suất. Khi thu hái dược liệu người ta thường dùng thân, cành của chúng để làm thuốc. Vào mùa hè và mùa thu, toàn bộ cây được thu thập, rễ, lá, hoa và quả được loại bỏ, sấy khô/có thể ngâm trong nước sôi rồi sấy khô/sấy khô. Ở những nơi khác, người ta dùng bóng nước ngọt để làm thuốc.
Hạt cây bóng nước (còn gọi là cây đột tử) còn là một loại cây thuốc quý. Sau khi thu hoạch quả, người ta bẻ quả để lấy hạt và phơi khô hoàn toàn. Sau khi phơi khô, hạt có hình bầu dục hoặc tròn, mặt ngoài phẳng, màu nâu hoặc xám, trên bề mặt có những đốm nhỏ màu trắng, lõi màu xám nhạt, vị nhạt, hơi đắng, không mùi.
Nêu đặc điểm của bong bóng nước
Bóng nước là loại cây thân thảo sống hàng năm, có thể cao tới 40 cm;
Lá hình mác, cuống mọc so le, đầu lá hơi nhọn, mép lá rất có răng cưa, dài khoảng 7-8 cm, rộng khoảng 2-2,5 cm;
Hoa cầu nước có màu trắng, hồng, tím hoặc đỏ, mọc ở nách lá, lưỡng tính. Đặc điểm hoa gồm có 5 lá đài không đều cùng màu với cánh hoa, lá đài trước có gai, hoa 5 cánh, 5 nhị, nhị ngắn, nhị mọc bó quanh đầu nhụy. 5 lá noãn hợp lại thành bầu nhụy 5 tế bào, mỗi noãn chứa nhiều noãn;
Quả cầu nước có hình bầu dục, nhọn, có khía, vỏ ngoài sần sùi, khi còn non có màu xanh đậm, khi già màu sẽ nhạt dần và căng lại. Quả chia thành 5 múi xoắn lại để phóng hạt ra xa, khi chín hoặc trúng quả sẽ nổ.
Bảo quản cây thuốc trong bóng nước
Bảo quản các loại thảo mộc đã qua chế biến trong túi kín, bảo quản ở nhiệt độ phòng thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp. Đóng gói sau mỗi lần sử dụng.
Bóng nước có tác dụng gì?
Thành phần hóa học
Toàn cây có chứa axit P-hydroxybenzoic, có đặc tính kháng sinh. Cũng bao gồm axit genzic, axit ferulic, axit P-coumaric, axit mù tạt, axit caffeic và scopoletin. Phần lá của cây chứa axit xinic (axit cinnamic), kaempferol-3-arabinoside và kaempferol. Thân cây bao gồm kaempferol-3-glucoside, quercetin, pelargonidin, cyanidin và delphinidin. Hạt balon chứa 17,9% chất béo và thành phần chính là axit parinaric (khoảng 27%) và balsaminesterol. Hạt bóng nước còn chứa spinasterol (khoảng 0,015%), saponin và polysaccharide (thủy phân thành glucose và fructose). Hoa thuốc bóng nước có chứa Lawsone (C10H6O3), Lawsone methyl ether (C11H8O3). Ngoài ra, thành phần hóa học của hoa thay đổi theo màu sắc: Hoa màu trắng chứa leucocyanidin và leucodelphinidin, hoa màu tím chứa malvidin glycoside, hoa màu đỏ chứa pelargonidin, peonidin và delphinidin dưới dạng glycoside. 2.2. Tác dụng của cây bóng nước theo y học hiện đại
Kháng khuẩn: Chiết xuất hoa súng chủ yếu chứa thành phần hóa học axit p-hydroxybenzoic, có tác dụng kháng khuẩn rất mạnh;
Thuốc kháng nấm: Lawsone và Lawsone methyl ether trong nước dẫn đến hoạt tính kháng nấm rất mạnh;
Các chất chống oxy hóa trong loại thảo dược này có khả năng ngăn ngừa tế bào ung thư;
Kích thích tử cung: Các thí nghiệm với thỏ và chuột lang cho thấy rượu hoặc chiết xuất nước của bóng nước kích thích tăng sức căng cơ và tăng tần suất co bóp cơ tử cung;
