Đặc điểm, tác dụng và ý nghĩa cây bồ quân
Bồ quân còn có các tên gọi khác như cây phát quang, hồng quân, bạch quân tử, mận rừng, mận hậu… Là món ăn đặc sản được yêu thích ở miền Bắc. Ngoài cho quả chua ngọt chấm muối bắt miệng, cây Bồ Quân còn có tác dụng làm thuốc chữa được nhiều bệnh. Hiện nay, bồ công anh đã trở nên phổ biến không chỉ là cây ăn quả, mà còn được trồng làm cây bóng mát hay trồng làm cảnh. Bạn có thể dễ dàng bắt gặp cây Bồ Quân ở các công viên, khuôn viên bệnh viện hay trong trường học.
Cây Bồ Quân là gì?
Bồ công anh có nguồn gốc từ Ấn Độ. Cây có nhiều công dụng trong đời sống. Đồng thời cây cũng cho dáng đẹp nên được trồng rộng rãi làm cây cảnh tạo cảnh quan cho đô thị. Những năm gần đây cây được trồng khá phổ biến từ bắc chí nam.
Đặc điểm cây Bồ Quân
Cho đến nay, cây đã được trồng phổ biến ở Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Thuộc dạng cây gỗ nhưng lại có tuổi thọ rất cao nên được xếp vào danh sách cây của đại thụ.
Về hình thức
Bồ Quân đạt chiều cao từ 10m – 15m khi trưởng thành, cây được các chuyên gia xếp vào loại cây bụi. Quả của nó ăn được, rất ngọt có thể ăn sống hoặc nấu mứt, vỏ cây còn được dùng làm thuốc trong y học cổ truyền.
Rễ cây ăn sâu vào lòng đất nên dù có gió to cũng khó có thể làm bật gốc cây đổ. Cây rụng lá theo mùa, thân và cành già thường có gai nhọn giống gai bưởi.
Đặc điểm lá cây Bồ Quân
Lá của cây có lông, cuống lá dài 4-8 cm, phiến màu xanh đậm ở mặt lưng, bóng ở gần trục, luôn tươi. Khi còn non, lá luôn có màu nâu đỏ hoặc nâu cam, hình dạng của lá hình trứng, elip hoặc hình trứng, hiếm khi thuôn dài hoặc hình mũi mác.
Lá mỏng và cả hai mặt đều không nhẵn, thậm chí rất ngắn. Gân nổi rõ ở 3 mặt, mỗi mặt có từ 3 đến 6 cặp lá, càng nhìn gần trục càng rõ, phiến lá nguyên hoặc có răng cưa, đỉnh lá nhọn.
Hoa của cây có màu trắng xanh, rất thơm. Cuống hoa dài khoảng 10 mm, hoa mảnh, nhỏ và nhẵn, các lá đài từ 4 đến 5 có hình bầu dục hoặc hình tam giác, đỉnh tù, hiếm khi thấy hoa cái xuất hiện, bầu nhụy có dạng chai hình cầu 2- Dài 3mm, có 4-6 đầu nhụy dính nhau thành cột cao khoảng 1mm, tách nhau ở đỉnh, hình thận hay đàn hồi, cong. Ra hoa tháng 4 – 5, có quả thường tháng 8 – 10 hàng năm.
Quả có một hố tròn cứng kích thước bằng quả nho thân gỗ, khi còn non có màu đỏ hoặc đỏ sẫm, cuối cùng chuyển sang màu đen nhạt khi khô khi ấn vào giữa quả. Trái cây chín thường được nhào bằng tay giữa hai ngón tay để giảm bớt hoặc loại bỏ các chất tự nhiên.
Vị của quả hơi chua, thơm ngon và được dùng để làm bánh nướng, mứt… Cây thường được khai thác lấy gỗ, gỗ không cứng nên chỉ làm kèo tạm cho nhà ở miền núi.
Các loại cây Bồ Quân ở Việt Nam
Ở Việt Nam, cây thường chỉ mọc ở miền Trung và miền núi phía Bắc nước ta. Mỗi năm cây cho quả một lần vào khoảng thời gian từ tháng 8 đến tháng 9 khi quả chín. Quả có hình quả nho.
Khi quả còn xanh có màu đỏ tươi, khi chín chuyển sang màu đỏ sẫm (sẫm) ăn có vị chua ngọt. Trên thân cây thường có gai nên rất khó leo.
Tác dụng của cây Bồ quân
Cây Bồ Quân có rất nhiều công dụng từ làm cảnh, lấy bóng mát, lấy quả ăn cho đến làm thuốc chữa bệnh vô cùng hiệu quả. Vì vậy, loại cây này được ưa chuộng và trồng khắp cả nước.
Giá trị ngành thực phẩm
Quả của cây Bồ quân mỗi năm chỉ ra quả một lần nên khá quý hiếm. Vỏ mỏng, ít hạt, vị chua ngọt nên rất được chị em phụ nữ ưa chuộng. Hiện nay, giá quả Bồ Quán dao động từ 80.000 đồng đến 100.000 đồng mỗi khi vào mùa. Giá có khi cao hơn nhưng vẫn hút người mua.
Đặc biệt do phát triển và sinh trưởng từ rừng nên trái cây Bồ Quân không sử dụng hóa chất nên đảm bảo an toàn cho sức khỏe. Quả Bồ Quân nhỏ như quả nho, khi cho vào lòng bàn tay xoa bóp cho mềm là có thể ăn được.
Không chỉ ăn sống, quả Bồ Quân còn có thể ngâm rượu uống dần trong những mùa cằn cỗi. Uống rượu trái Bồ Quân sẽ kích thích tiêu hóa, giúp ăn ngon ngủ ngon, phù hợp với mọi lứa tuổi. Cách làm rượu Bồ Quân rất đơn giản, chỉ cần mua về rửa sạch, phơi khô rồi cho vào chum. Cuối cùng, đổ rượu trắng vào và nhúng qua chai rượu Bồ Quán thơm ngon.
Giá trị cho ngành y tế
Cây Hồng quân có giá trị dược liệu cao hỗ trợ chữa nhiều bệnh nên rất được ưa chuộng. Dưới đây là những giá trị của cây Bồ Quân với y học:
Hỗ trợ điều trị viêm dạ dày, loét dạ dày nặng.
Trị bệnh viêm ruột, giúp cơ thể giảm tiết dịch vị hiệu quả. Phòng ngừa các bệnh liên quan đến sỏi mật, giúp lọc mật.
Điều trị hiệu quả chứng tiểu buốt, tiểu rắt, đau rát khi đi tiểu.
Hiệu quả trong điều trị ung thư tuyến tiền liệt.
Rễ Bồ Quân có nhiều tác dụng chữa bệnh hiệu quả
Giá trị cảnh quan
Cây có tán lá xòe rộng cho bóng mát tốt nên được nhiều người coi là cây công trình. Màu sắc của hoa và quả rất đẹp nên được trồng làm cảnh ở nhiều nơi như: vườn nhà ở, sân trường, công trình công viên công cộng… để làm cảnh hoặc tạo bóng mát. Không những thế, cây Bồ Quân còn được trồng ở những nơi hay bị sạt lở để giữ đất chống xói mòn rất hiệu quả. Quan trọng nhất, cây còn được trồng để giúp thanh lọc không khí.
Giá trị kinh tế
Cây Bồ Quân có giá trị kinh tế cao bởi những đặc tính đặc biệt mà loại cây này mang lại. Giống Bồ Quân chịu hạn tốt, không cần đầu tư phân, thuốc mà vẫn cho thu nhập gần 200 triệu đồng/ha/năm nên được nông dân trong cả nước lựa chọn phát triển.
Năng suất bồ công anh khá cao, lên tới 200-300 kg/cây/vụ. Sức sống mãnh liệt, ít sâu bệnh và không cần chăm sóc là những lợi ích tuyệt vời của cây Bồ Quân.
Ý Nghĩa Cây Bồ Quân
Cây được trồng làm cây bóng mát, cây công trình đẹp. Cây có tác dụng hấp thụ khí độc hại và khói bụi. Rễ được dùng trị bệnh tuyến tiền liệt ở nam giới, chứng đi tiểu đêm. Trồng cây trên núi giúp chống xói mòn đất, lũ quét, sạt lở đất và bảo vệ môi trường tự nhiên. Những lợi ích của bồ công anh
Bồ công anh mang lại nhiều lợi ích cho người trồng
Kỹ thuật trồng bồ công anh
Tuy là loại cây dễ trồng, dễ chăm sóc nhưng để đạt năng suất cao người trồng cần nắm rõ một số thông tin và kỹ thuật trồng khoa học. Dưới đây là những lưu ý quan trọng cần biết khi chọn giống và trồng cây Bồ Quân.
Chọn giống
Bồ công anh có thể nhân giống bằng cách giâm cành hoặc gieo hạt trực tiếp. Tuy nhiên, phương pháp gieo hạt được ưa chuộng hơn vì cây con trồng bằng hạt sẽ cho 100% rễ khỏe và sức sống mạnh mẽ.Khi cây đã trưởng thành, người trồng nên hái về và phơi dưới ánh nắng 2-3 tia nắng để kích thích hạt nảy mầm. Bạn phải cẩn thận chà xát hạt để loại bỏ vỏ. Sau đó tách hạt cứng đem đi ươm trong vườn chuyên canh.
Phương pháp chăn nuôi
Trước khi ươm hạt, bạn cần ngâm hạt trong nước ấm khoảng 45 độ C. Sau khi ngâm nửa ngày, bạn cho vào túi vải để ủ cho hạt nảy mầm. Mỗi ngày bạn đem hạt đi rửa 1 lần, sau khi lớn sẽ đạt chiều cao 40-50 cm. Lúc này có thể đem cây con ra trồng, nhưng giai đoạn này cần làm giàn che để cây con mọc lên.
Quá trình tăng trưởng bồ công anh
Cây con mới trồng, rễ chưa phát triển nên làm hàng rào chắn gió to, mưa lớn. Trong thời gian này bạn cần hết sức chú ý chăm sóc, tưới nước tùy theo sự phát triển của cây. Cây con cần được giữ ấm và tưới nước đầy đủ để cây phát triển.
Quá trình sinh trưởng của cây Bồ Quân trải qua nhiều giai đoạn.
Trước mùa mưa bạn nên bón phân đầy đủ và thường xuyên theo dõi tình trạng cây con để phát hiện sớm dấu hiệu bệnh và sử dụng thuốc trị sớm tránh lây lan làm chết cây. Thời vụ trồng: Vào mùa khô cây sẽ rụng hết lá cho đến khi có cơn mưa đầu mùa cây sẽ ra lá non. Cây bắt đầu ra hoa vào tháng 4, tháng 5 và sẽ kết trái vào tháng 8, kéo dài đến tháng 9 thì quả chín.
Chuẩn bị đất trồng: Bồ công anh có sức sống rất dẻo dai và bền bỉ. Được sinh trưởng và phát triển ở nhiều môi trường và loại đất khác nhau, đặc biệt là những nơi đất ẩm nên người trồng cần cẩn thận. Đất trồng Bồ Quân phải sạch, tơi xốp và có độ ẩm vừa phải. Người trồng cũng nên lưu ý bổ sung nhiều mùn giàu dinh dưỡng để cây phát triển tốt nhất.
Mật độ trồng: Mật độ trồng lý tưởng là 1-1,5m, khoảng cách giữa các cây để tạo điều kiện tốt nhất cho cây phát triển tối đa.
Cách trồng bồ công anh
Đầu tiên, ngâm hạt trong nước ấm 10-12 tiếng rồi vớt ra ủ trong khăn ẩm nửa ngày rồi đem gieo. Khoảng cách giữa các hạt khi trồng phát tài là 1-1,5 m. Sau khi gieo hạt, phủ một lớp đất mỏng lên trên và tưới phun sương để giữ ẩm cho hạt nảy mầm. Cần lưu ý che bóng cho cây con trong giai đoạn vườn ươm cho đến khi cây đủ cứng cáp cao trên 50 cm mới đem trồng trên diện rộng để cây phát triển. Giai đoạn gieo hạt phải giăng rào tránh mưa gió to và phải hết sức cẩn thận để tránh sâu bệnh.
Kỹ Thuật Chăm Sóc Bồ Công Anh
Cây Bồ Quân không yêu cầu chăm sóc quá phức tạp nên kể cả những người trồng chưa có kinh nghiệm cũng có thể tự tin chăm sóc cây đạt tiêu chuẩn.
bồ công anh giá tốt
Kỹ thuật trồng cây Bồ Quân đúng cách giúp cho năng suất cao nhất
Cách tưới nước: Chăm sóc bồ công anh không cần tưới nước thường xuyên, chỉ cần tưới 2 lần/tuần cho cây con. Lượng nước cho mỗi lần tưới là một cốc nước nhỏ đủ để cung cấp độ ẩm cho cây. Cách tưới tốt nhất là tưới đều lên trên, tránh tưới quá nhiều lên lá để tưới vào rễ.
Cách tỉa cành, tạo tán: Việc cắt tỉa cây sẽ giúp tạo chồi mới phát triển mạnh mẽ để cành mới đơm hoa kết trái, khi cây trưởng thành có thể cho năng suất ổn định hàng năm. Ngoài ra, việc cắt tỉa cho phép nhiều ánh sáng đi vào tán cây hơn để cải thiện màu sắc, chất lượng và kích cỡ của quả.
Giai đoạn đầu: Trên cây chỉ để 3-4 cành chính phân bố đều về các hướng. Kích thước tùy thuộc vào điều kiện sinh trưởng của từng loại cây. Đặc biệt nên cắt bỏ những cành yếu, cong, cành ở những nơi quá rậm rạp… để tán lá được thông thoáng.
Giai đoạn sau thu hoạch: Bạn cần tỉa bớt các chồi non và cành mang trái nằm ngoài tán. Nên loại bỏ những cành gãy, cành nhô ra khỏi tán, cành bị sâu bệnh và cuống quả để tán không cho ra đọt non khỏe mạnh nhằm chuẩn bị tốt hơn cho mùa quả năm sau.
Các loại cành cần tỉa: cành nhỏ mọc thẳng vào trong tán, cành quá nhỏ không nhận được ánh sáng, cành mọc quá gần nhau hoặc chồng lên nhau => tăng khoảng cách cho cành phát triển. Cách loại bỏ cành bệnh, cành khô héo. Làm thế nào để bón phân?
Chuẩn bị phân hữu cơ hoai mục trong vườn ươm. Bạn cũng nên rắc thêm phân chuồng hoặc phân xanh hữu cơ lên luống gieo hạt và trộn đều với đất. Điều quan trọng là phải bón phân định kỳ cho cây và thoát nước nhiều hơn để tránh ngập úng.
Ánh sáng: Sau khi giâm cành, bạn cần che bóng cho cây không để ánh nắng chiếu trực tiếp làm héo chồi non. Khi cây cao khoảng 50cm thì có thể đem ra trồng ở bãi đất trống và chăm sóc tốt. Nhiệt độ và độ ẩm
Nó thích đất ẩm, nhưng cũng rất chịu hạn, vì vậy bạn không cần phải tưới nước thường xuyên. Khi thời tiết nắng nóng có thể tăng lượng nước tưới lên, còn nếu thời tiết tương đối dễ chịu thì có thể tưới cách ngày.
Làm cỏ: Trong quá trình trồng hoa giấy baby, nếu đất xung quanh mọc cỏ dại, bạn cần nhổ bỏ thường xuyên để đảm bảo dinh dưỡng cho cây. Hơn hết, thường xuyên thăm cây, lá, cành non để phát hiện bệnh và có biện pháp xử lý sớm, tránh cây bị chết.
