Đặc điểm và ý nghĩa của cây chè hoa vàng
Trà hoa vàng được biết đến là loại trà hảo hạng chuyên dùng cho vua chúa thời xưa. Trà khi uống có vị thơm ngon, có tác dụng bồi bổ, nâng cao sức khỏe và phòng chống nhiều bệnh tật khác nhau. Trong bài viết này, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu những kiến thức cơ bản, đặc điểm cũng như cách trồng và chăm sóc để đạt hiệu quả tốt nhất nhé! Trà hoa vàng được mệnh danh là nữ hoàng của các loại trà không chỉ ở Việt Nam mà còn được các nhà khoa học đánh giá cao về giá trị dinh dưỡng. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết đến loại trà này. Và đây là một số điều cơ bản về trà
Nguồn gốc trà hoa vàng
Cây trà vàng là một vị thuốc quý có nguồn gốc từ Trung Quốc và Việt Nam. Do điều kiện tự nhiên tương đồng nên cây trà hoa vàng đã được tìm thấy ở vùng núi phía Bắc Trung Quốc và phía Bắc Việt Nam từ hàng ngàn năm trước. Hiện nay cây này chủ yếu được tìm thấy ở tỉnh Quảng Tây (Trung Quốc), Vĩnh Phúc, Quảng Ninh, Bắc Giang, Thái Nguyên, Nghệ An và một số tỉnh miền núi khác.
Không ai xác định chính xác ngày ra đời của loại cây này mọc đầu tiên ở Việt Nam hay Trung Quốc nên cả hai nước đều là quê hương của trà hoa vàng. Các nhà khoa học cũng đã xác định rõ nguồn gốc, phân vùng địa lý của trà Kim Hoa nhưng các tài liệu đều khẳng định trà có “hai quốc tịch”.
Đặc điểm và phân loại trà hoa vàng
Trà hoa vàng hay còn gọi là hoa trà kim, là dược liệu mang lại những đặc tính vượt trội sau:
Cây chè xanh, cao khoảng 2 đến 5 m, cành mảnh, vỏ ngoài màu xám nhạt. Lá đơn, tròn, dài và hẹp, mọc so le nhau. Phiến lá rộng từ 4 đến 5 cm và dài từ 11 đến 14 cm. Lá chè vàng nhẵn, có răng cưa nhỏ và cuống lá chỉ dài khoảng 6mm. Hoa trà mi mọc đơn độc trên cuống lá. Mỗi bông hoa thường có từ 8-10 cánh, màu vàng tươi với đường kính khoảng 5-6cm. Các lá bắc dài, màu xanh đậm và có gân. Phong cách khoảng 3-4, đính kèm một phần. Thông thường cây ra hoa và từ tháng 1 đến tháng 3 sau đó ra lá mới. Trung bình mỗi cây mất từ 2 đến 3 năm để lá già rụng. Khoảng tháng 11 hàng năm cây ra hoa và tàn vào tháng 3 năm sau. Có bao nhiêu loại trà hoa vàng? Theo nơi trồng trọt và phân bố dược liệu, trà được chia thành các loại như:
Trà hoa vàng Vĩnh Phúc. Trà hoa vàng được trồng ở nhiều nơi nhưng để trả lời cho câu hỏi trà hoa vàng ở đâu ngon nhất thì trà hoa vàng Ba Chẽ Quảng Ninh được đánh giá cao về hương vị thơm ngon và các thành phần dược liệu có trong trà. So với các loại kim vàng khác, cây chè vằng Ba Chẽ có giá trị cao và thường được trưng bày tại các cuộc triển lãm, lễ hội.
Một số đặc điểm nhận dạng trà hoa vàng Ba Chẽ là mặt trên lá màu lục nhạt, có đốm vàng; Nền màu xanh đậm, thân cây nhỏ, rễ xếp chồng lên nhau. Thời kỳ ra hoa kéo dài từ mùa thu đến mùa xuân năm sau. Vào mùa hoa nở với số lượng lớn và lâu tàn. Trung bình mỗi cây nếu điều kiện sinh trưởng tốt sẽ cho từ 30-50 bông hoa vàng. Do có giá trị kinh tế cao nên nhiều gia đình ở vùng này đã trồng trà hoa vàng để làm giàu hoặc mua về kinh doanh.
Ý nghĩa phong thủy của trà hoa vàng
Trà hoa vàng có tác dụng làm cây cảnh trong phong thủy. Nó vừa là thuốc phòng bệnh vừa là thuốc chữa bệnh. Do đó nó là loại cây cảnh mang lại nhiều lợi ích cho mọi gia đình. Chính vì vậy, mỗi gia đình nên trồng từ 8-10 cây xung quanh nhà để khi Tết đến, trong và ngoài sảnh luôn tràn ngập sắc vàng may mắn. Vào dịp năm mới, chúng ta sẽ dùng hoa và lá của cây làm trà uống quanh năm, cực kỳ tốt cho sức khỏe.
Công dụng của trà hoa vàng
Theo quan niệm của đông y
Theo Đông y, dược liệu có tính bình, vị ngọt, mùi thơm và được quy vào 3 kinh Tâm, Thận và Vị, có công dụng chữa bệnh như sau:
Ngăn ngừa khối u, phòng chống ung thư hiệu quả, hỗ trợ điều trị các khối u ác tính. Hạ cholesterol, giảm bệnh tim mạch, ổn định huyết áp, giảm nguy cơ đột quỵ. Hỗ trợ hạ đường huyết ở người bị tiểu đường, giúp ổn định đường huyết và giảm biến chứng. Giúp thanh nhiệt, giải độc gan, điều trị bệnh gan. Hỗ trợ giảm cân hiệu quả. Tăng cường sức đề kháng, giảm các bệnh vặt như cảm, sổ mũi. Chống dị ứng, kháng viêm và duy trì trạng thái ổn định của huyết áp.
Theo y học hiện đại nghiên cứu về dược liệu
Tác dụng của trà hoa vàng đã được hơn 120 nhà khoa học trên thế giới khẳng định bằng nhiều công trình nghiên cứu khác nhau. Trong đó dược liệu có tới 33,8% hoạt chất có tác dụng ức chế và làm giảm sự phát triển của tế bào ung thư. Ngoài ra, trong trà còn chứa một số nguyên tố vi lượng khác như Se, Ge, Mn, Zn,… những thành phần này giúp bạn biết được trà hoa vàng có những tác dụng nào sau đây:
Nuôi dưỡng tuổi trẻ
Các hợp chất như Polysaccharide, Polyphenol, Saponin, Flavonoid kết hợp với các nguyên tố vi lượng Selen, Germanium, Molypden, Vanadi, vitamin C, vitamin E… trong cây có tác dụng chống oxy hóa, ức chế gốc tự do, cân bằng chuyển hóa rất hiệu quả.
Đặc biệt, hoạt chất EGCG trong trà được phát hiện mạnh gấp 200 lần vitamin E, có tác dụng ức chế sạm da gần 90%. Giữ cho trái tim của bạn khỏe mạnh
Được cấu tạo bởi các polyphenol, polysaccharid trong trà có tác dụng giảm cholesterol trong máu, ngăn chặn quá trình tổng hợp axit béo trong cơ thể. Từ đó giúp ổn định huyết áp, cải thiện quá trình lưu thông máu, chống đông máu, phòng ngừa bệnh tim mạch.
Giúp hạ đường huyết ở người bị tiểu đường
Các hợp chất chống oxy hóa trong trà có tác dụng quét sạch các gốc tự do, giúp cải thiện các biến chứng tiểu đường. Ngoài ra, các hợp chất có tác dụng cân bằng chuyển hóa trong cơ thể, thúc đẩy quá trình trao đổi chất và đốt cháy chất béo. Do đó nó là thức uống rất tốt cho người bị tiểu đường.
Giúp thanh lọc cơ thể, giải độc gan
Nguyên nhân là do cây có chứa hoạt chất giàu flavonoid, cũng nhờ thành phần này mà dược liệu này giúp ngăn chặn sự xâm nhập của các loại virus như virus viêm gan A, B, C.
Hỗ trợ điều trị ung thư
Sách “Trà vườn quốc gia Tam Đảo” có đề cập đến khả năng ức chế sự phát triển khối u của dược liệu lên tới 33,8%. Trong khi đó, chỉ những thuốc có hoạt tính từ 30% trở lên mới có tác dụng tốt với bệnh ung thư. Vì vậy, nhiều nghiên cứu đã chứng minh đây là loại thuốc có thể thay thế xạ trị trong điều trị ung thư, mang lại kết quả rất khả quan.
Cách Trồng Trà Hoa Vàng Hiệu Quả, Cho Năng Suất Cao
Chuẩn bị trước khi trồng trà hoa vàng
Chuẩn bị đất để trồng
Làm đất rất quan trọng đối với cây trồng giúp cây sinh trưởng và phát triển tốt, đồng thời ngăn ngừa nấm bệnh về sau. Bạn có thể sử dụng đất ruộng, đất phù sa hay đất đồi để trồng trà hoa vàng, tuy nhiên đất nên phơi khô hoặc ủ để loại bỏ chất sinh học giúp đảm bảo tơi xốp thoát nước tốt và các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của cây.
Chọn chậu trồng cây chè vàng
Khi chọn chậu nên có kích thước phù hợp với cây, dùng sỏi và than củi rải khắp đáy chậu để tạo sự thông thoáng cho cây phát triển tốt.
Nhiệt độ và ánh sáng
Trà hoa vàng phát triển tốt nhất trong khoảng nhiệt độ từ 25 đến 30 độ C. Vào những ngày trời nắng, bạn có thể sử dụng hệ thống phun sương để tưới và giữ ẩm cho cây.
Đặc biệt, trà hoa vàng là loại cây không ưa nắng cả ngày. Vì vậy, nếu bạn đang trồng cây trong các thùng chứa, sử dụng lưới đen để hạn chế ánh sáng hoặc trồng chè vàng dưới tán cây cao cũng là một ý tưởng hay.
Nhân giống chè hoa vàng
Bạn có thể mua cây giống trên thị trường về trồng hoặc chủ động nhân giống từ cây sẵn có.
Có thể nhân giống bằng cách giâm cành khá phổ biến. Với cách này, bạn phải dùng kéo sắc cắt hom dài 15-20cm (chọn đoạn khỏe và cứng cáp). Tiếp theo, ngâm hom vào dung dịch thuốc kích thích ra rễ rồi cắm hom vào bầu đất ẩm. Cuối cùng, đặt cành giâm ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.
Kỹ Thuật Trồng Trà Hoa Vàng Hiệu Quả
Hoa kim tiền có thể trồng trong chậu hoặc trồng trực tiếp ra đất vườn. Tuy nhiên, mỗi phương pháp trồng đều có những lưu ý riêng:
Cái lọ
Bạn nên chọn chậu đủ rộng, có nhiều lỗ thông gió ở đáy hoặc xung quanh đáy. Sau đó rải một lớp xỉ than hoặc than củi dưới đáy chậu (3-5 cm). Sau đó, đối với đất đã chuẩn bị trước, bạn có thể bón thêm một ít phân NPK hoặc phân chuồng hoai mục. Khi bón phân nên bón ít, không nên bón quá nhiều sẽ dẫn đến ngạt chất dinh dưỡng.
Cuối cùng, cẩn thận đặt bầu ươm vào chậu và lấp đất xung quanh, sao cho mặt đất thấp hơn miệng bầu 3-5cm để dễ chăm sóc sau này.
Trồng trà hoa vàng dưới đất
Khi trồng trên diện tích rộng cần làm luống rộng khoảng 1-1,2m. Luống kéo dài theo hướng bắc nam. Sau đó đào hố nhỏ để chứa đất, đặt hom trước và lấp đất xung quanh gốc. Với mỗi luống này, bạn trồng thành 3 hàng. Sau khi trồng cần tưới nước đủ ẩm cho cây, có thể dùng rơm rạ hoặc rễ bèo phủ xung quanh gốc để giữ ẩm.
Cách Chăm Sóc Trà Hoa Vàng
Sử dụng tán cho cây
Với đặc tính của trà hoa vàng là không chịu được ánh sáng trực tiếp kéo dài. Vì vậy, nếu trồng trên diện tích rộng thì cần tạo mái che cho cây.
Khi làm mái che nên làm bằng khung tre hoặc thanh thép v.v. Có thể sử dụng lưới Hàn Quốc hoặc Thái Lan với độ bám màu khoảng 70-80%. Vào mùa đông, khi ít nắng, bạn có thể dỡ bớt tán để cây hấp thụ được nhiều ánh nắng hơn.
Phân bón
Từ khi trồng đến khi cây cao khoảng 1m, định kỳ 1 tháng bón phân cho cây 1 lần. Dùng nước hầm cầu hoặc nước ốc sên, pha loãng với 3-4 phần nước tưới đều cho cây.
Thông thường, bón phân hữu cơ vi sinh hoặc phân chuồng giúp cây phát triển nhanh, ít nấm bệnh, cây cứng cáp, chất lượng hoa và năng suất cao hơn.
Nước tưới
Nước vô cùng quan trọng trong quá trình sinh trưởng và phát triển của cây chè. Tưới nước nên được thực hiện thường xuyên, đặc biệt là sau khi trồng. Mùa hè nên tưới ngày 1 lần, các mùa còn lại 1-2 ngày. Lưu ý không để cây bị khô quá 10 ngày và tránh để cây bị úng quá 4 ngày. Ngoài ra, cũng tránh tưới cây vào ban đêm để hạn chế sâu bệnh trên cây chè vàng.
Kiểm soát sâu bệnh
Trà hoa vàng được coi là ít nhiễm bệnh. Các loại bệnh hại cây trồng phổ biến như sâu đục thân, sâu ăn lá, rệp, nhện nhện gié, v.v. Để phòng ngừa các bệnh này, bạn có thể mua thuốc trừ sâu ngoài chợ nhưng chỉ sử dụng trước hạn. Thu hoạch hoa và lá ít nhất 1 tháng.
Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc trừ sâu hữu cơ luôn được ưa chuộng hơn cả vì vừa tiết kiệm lại vừa an toàn cho cây trồng. Dùng tỏi, gừng giã nhỏ và nước rửa bát để phun cho cây. Để đảm bảo rằng phần lớn các loài côn trùng gây hại bị tiêu diệt, rệp và ốc sên cũng tự tiêu diệt.
Kỹ thuật đảo chè
Đảo chè là kỹ thuật quan trọng, chuyển cây từ dưới đất lên chậu cũng là đảo, chuyển cây từ chậu này sang chậu khác cũng là đảo chè.
Để cây ra hoa đúng dịp Tết ta tiến hành đảo chè từ giữa tháng 3 đến tháng 4 âm lịch để cây ra đọt non. Thời gian đảo chè phụ thuộc vào thời điểm cây phát triển. Sau khi cây nảy mầm, bạn tiến hành chăm sóc cho đến khi chồi mọc lá non thì ta tiến hành đảo chè. Chồi cây lẽ ra là chồi sinh dưỡng, nhưng khi lật trà, nó biến thành chồi sinh sản, sau này hình thành nụ hoa.
Đối với cây trồng trên cạn mà người canh không muốn đảo chè thì làm như sau. Khi cây ra lá non ta ngừng bón phân khoảng 1 tháng và ngừng tưới nước 2 lần. Lần đầu ta ngừng tưới vài ngày thấy cây hơi rũ xuống ta tưới nhẹ lại rồi ngừng tưới vài ngày cho đến khi cây ổn định lại ta tưới lại bình thường. Nó là một giải pháp thay thế cho việc đảo ngược trà.
