Triệu chứng và biện pháp trị bệnh đốm đỏ lá mía
Mía là loại cây trồng giàu dinh dưỡng, rất hấp dẫn đối với côn trùng và nấm gây hại. Bệnh thối đỏ do nấm Colletotrichum falcatum Went gây ra. Bệnh này phát triển để chuyển hóa đường từ mía thành rượu nên còn gọi là bệnh cồn. Nếu bị hại nặng toàn bộ cây có thể bị khô và gốc mía tái sinh kém. Mía nguyên liệu bị bệnh làm cho nước mía bị bẩn, gây khó khăn cho quá trình lọc và xử lý. Theo kết quả điều tra của Viện Bảo vệ thực vật và Viện Nghiên cứu mía đường, có hơn 50 loài sâu và khoảng 30 bệnh hại mía tại các vùng sản xuất mía trên cả nước. Trong đó, bệnh thối đỏ mía là một trong những loại sâu hại mía phổ biến nhất. Trong vụ thu hoạch mía 2009-2010 ở các tỉnh phía Nam, bệnh thối đỏ đã gây hại gần 500 ha mía nguyên liệu ở Tây Ninh. Trên ruộng mía các tỉnh phía Bắc, bệnh thối đỏ cũng là đối tượng quan trọng gây hại nặng trên các ruộng mía.
1.Triệu chứng của bệnh
Bệnh thối đỏ có thể gây hại trên nhiều bộ phận của cây mía, từ lóng, phiến lá, bẹ lá đến chồi non và cả rễ. Tuy nhiên, nhìn chung bệnh gây hại nặng nhất ở thân, phiến lá và bẹ lá mía ở giai đoạn mía đã lóng cao.
Trên phiến lá: Vết bệnh thường xuất hiện ở gân chính của phần rỗng của lá. Lúc đầu, vết bệnh chỉ là những chấm nhỏ màu hồng. Sau đó mở rộng dần từ trên xuống dưới gai lá thành những vệt dài hình bầu dục (có khi vệt dài chỉ 5-7 cm) có màu đỏ như máu, phần giữa vết bệnh có màu nhạt hơn, xung quanh mép có màu nâu đỏ. Trên vết thương còn có những hạt nhỏ màu đen, đó là bào tử của nấm. Các mô bị nhiễm bệnh dễ bị vỡ và nghiền nát khiến các tấm dễ bị gãy và gấp lại tại vị trí đứt gãy.
Trên bẹ lá: Vết bệnh có màu nâu đen, xung quanh có viền đỏ. Nếu nặng thì nhiều mũi ghép lại thành một mảng lớn. Về sau vết bệnh còn xuất hiện các bào tử nhỏ màu đen.
Ở thân: Nấm xâm nhập vào bên trong thân mía qua lỗ của loài sâu đục thân ở thân mía. Bên trong thân, vết bệnh lúc đầu chỉ là một đốm nhỏ nhạt màu, sau đó lan rộng và kéo dài vào các lóng mía thành từng mảng đỏ như máu. Giữa các đốm đỏ có vệt ngang màu trắng. Do triệu chứng bệnh nằm bên trong cây mà không biểu hiện ra bên ngoài vỏ cây nên rất khó phát hiện bệnh sớm. Khi bạn lấy con dao ra, bạn có thể nhìn thấy nó rõ ràng.
Vết bệnh sau đó lên men, thối rữa, ruột mía hơi rỗng và có mùi rượu, vị chua. Vỏ ngoài không còn bóng, chuyển sang màu đỏ vàng, hơi lõm và thụt vào tạo nên những vết màu đỏ tía trên các lóng của thân. Nó chứa những hạt nhỏ màu đen, là bào tử của nấm. Nếu bị hại nặng, phần bị bệnh có thể phát triển ra toàn bộ phần ngọn mía hoặc lan sang các lóng khác.
2. Đặc điểm của sự phát triển của bệnh
Bệnh thối đỏ mía phát triển mạnh trong điều kiện ẩm độ cao, mưa nhiều, nóng ẩm. Tuy nhiên, trong điều kiện nhiệt độ thấp 15-20°C, mía sinh trưởng chậm, kháng bệnh thấp nên nấm bệnh vẫn phát sinh gây hại.
Nấm gây bệnh thối đỏ phát triển tốt ở nhiệt độ 27-32°C, pH 5-6. Khi nhiệt độ quá thấp (dưới 10°C) hoặc quá cao (trên 37°C) nấm sinh trưởng kém. Nấm dễ xâm nhiễm qua vết thương nên mức độ nặng nhẹ của bệnh cũng liên quan đến mức độ gây hại của sâu đục thân mía. Sâu đục thân gây hại càng nhiều thì bệnh càng nặng. Mặt khác, mưa gió nhiều, nơi chứa mía không thoát nước cũng thúc đẩy bệnh phát triển.
Mức độ gây bệnh của nấm liên quan chặt chẽ đến cấu trúc hình thái, sinh lý của từng giống mía. Giống mía da xanh dễ nhiễm bệnh hơn giống mía da vàng. Thực tế sản xuất cho thấy, giống Roc.10 và 2714 POJ bị bệnh nặng. Giống 2883 POJ, 2678 POJ, F 103 bệnh nhẹ hơn. Các giống mía có hàm lượng phenol cao cũng kháng bệnh tốt hơn.
Hiểu rõ về đặc điểm phát triển của bệnh sẽ giúp mọi người có biện pháp phòng tránh hiệu quả nhất. Nhờ đó tránh được tình trạng giảm mật độ mía do nấm gây hại và tăng năng suất, chất lượng cây trồng.
Để hạn chế tác hại của bệnh thối đỏ mía, biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp được coi là quan trọng hàng đầu, giúp cây trồng an toàn hơn đồng thời kiểm soát được nhiều loại sâu bệnh.
Vệ sinh đồng ruộng, thu gom hết những cây mía bị bệnh còn sót lại của vụ thu hoạch trước đem tiêu hủy.
Chọn giống khỏe mạnh: loại bỏ những hom có triệu chứng nhiễm bệnh. Trước khi trồng cần xử lý hom bằng cách ngâm hom vào nước nóng 54 độ C trong 20 phút, hoặc nhúng đầu hom vào dung dịch Mexyl MZ72WP hoặc Vinomyl 72BTN nồng độ 0,5%, hoặc Boocdo 1 % sau 2 giờ.
Trồng đúng thời vụ về độ ẩm và nhiệt độ. San, lấp, đầm chặt đất vào mùa khô.
Các lỗ và vết cắn của sâu đục thân và chuột là nơi xâm nhập của nấm. Vì vậy, bà con nên cắt bỏ những lá bị bệnh và tập trung đốt bỏ những con sâu đục thân để giảm bớt những lỗ thủng trên thân cây. Do đó hạn chế sự xâm nhập của nấm bên trong cây mía. – Bón đầy đủ và cân đối giữa Đạm, Lân và Kali, những ruộng hàng năm thường xuyên bị bệnh nên bón bổ sung thêm phân Kali để cây kháng bệnh. Đất chua cần bón thêm vôi để nâng cao độ pH của đất.
Biện pháp tuốt lá mía: Trong giai đoạn sinh trưởng của cây mía, bà con cần chú ý tỉa bỏ những lá chân bệnh tật. Đây là những lá già đã khô héo hoặc bị sâu bệnh phá hoại không còn khả năng quang hợp và tổng hợp chất dinh dưỡng, những lá mía bị nấm bệnh gây hại, người dân phải thu gom, đem đến nơi vắng vẻ để tiêu hủy. Điều này sẽ giúp thông thoáng ruộng mía, giảm nguồn bệnh trên đồng ruộng. Trong thời kỳ mía sinh trưởng, bà con nên kiểm tra ruộng mía thường xuyên. Khi cây lớn, nếu thường phát hiện bệnh bà con nên tiến hành phun thuốc hóa học. Một số loại thuốc có hiệu quả là Mexyl MZ72WP, Ridomil 72WP, trước khi phun hóa chất bà con cần đọc kỹ liều lượng, hướng dẫn sử dụng in trên nhãn thuốc.
Với các loại thuốc hóa học có phổ tác dụng rộng, nội hấp, bà con phải phun trực tiếp lên tán lá. Bà con có thể pha 10ml keo hoặc 5-7 giọt nước rửa chén pha với 10 lít nước thuốc để phun cho cây. Các thành phần này giúp tăng độ bám dính cho tấm. Điều này giúp tăng hiệu quả của thuốc hóa học.
Khi sử dụng thuốc hóa học, mỗi loại thuốc nên phun 3-4 lần/vụ, sau đó chuyển sang loại khác. Mục đích là hạn chế khả năng kháng thuốc của nấm. Khi bệnh có chiều hướng gia tăng, người dân có thể phối hợp hai loại thuốc để điều trị bệnh thì hiệu quả điều trị sẽ tốt hơn. Tại những nơi bệnh đã gây hại nặng, bà con nên khoanh vùng dập tắt bệnh, không đưa hom giống sang vùng khác để hạn chế lây lan. Những ruộng đã bị bệnh gây hại nên thu hoạch sớm hơn những ruộng khác.
